Manewr „człowiek za burtą” to jeden z najważniejszych manewrów, które mogą wystąpić na pokładzie jachtu żaglowego. Wykonujemy go gdy ktoś z załogi znalazł się za burtą a na pokładzie ogłoszono „Alarm człowiek za burtą”. W takiej sytuacji każda sekunda ma znaczenie, a skuteczność działania całej załogi zależy w dużej mierze od roli obserwatora – osoby odpowiedzialnej za nieustanny kontakt wzrokowy z osobą za burtą.
Kim jest obserwator w czasie manewru „człowiek za burtą”?
Obserwatorem zostaje jeden konkretny członek załogi, którego wyznacza sternik jachtu. Zazwyczaj jest to ta osoba, która jako pierwsze zauważyła wypadnięcie człowieka za burtę. Często obserwatora nazywa się również w skrócie „okiem”. Sternik wyznacza obserwatora poprzez komendę np. „obserwator – Paweł”, „Zosia – oko”.
Zadanie obserwatora zaczyna się natychmiast i trwa aż do momentu podjęcia osoby z wody. Ważne by pamiętać, że oko informuje sternika w czasie manewru, a nie przejmuje akcje ratowniczą!
Jakie zadania ma obserwator gdy ogłoszony został alarm „człowiek za burtą”?
1. Utrzymywanie kontaktu wzrokowego
To absolutnie najważniejsze zadanie obserwatora. Osoba w wodzie bardzo łatwo może zniknąć z pola widzenia – nawet przy niewielkiej fali. Obserwator nie może spuszczać jej z oczu ani na moment, niezależnie od warunków pogodowych czy zamieszania na pokładzie. Uwaga: Jeśli obserwator utraci kontakt wzrokowy z człowiekiem za burtą, znacząco maleją szanse na szybkie i skuteczne odnalezienie go.
2. Wskazywanie kierunku
Obserwator powinien nieprzerwanie wskazywać ręką kierunek, w którym znajduje się osoba w wodzie. Jest to niezwykle pomocne dla sternika i reszty załogi wykonującej manewr, szczególnie w sytuacjach ograniczonej widoczności.
3. Meldowanie o położeniu „człowieka za burtą”
Obserwator powinien na bieżąco meldować sternikowi jaka jest odległość i kierunek do osoby, która znalazła się w wodzie. Takie informacje pozwalają odpowiednio zaplanować manewr. Oko nie powinno przekrzykiwać się ze sternikiem jachtu. Meldunki podajemy regularnie w przerwach od innych komend.
Przykładowe meldunki obserwatora:
- „Człowiek na drugiej, 4 długości jachtu”
- „Człowiek na szóstej, 15 metrów”
- „Człowiek na kursie, 2 długości jachtu”
- „Człowiek na lewo/na prawo od kursu – jedna długość jachtu”
Meldunki oka są subiektywną oceną i stanowią podpowiedź dla sternika. Na jachcie informacje te podajemy w systemie godzinowym* wraz z podaniem metrów lub „długości jachtu”. Dokładność meldunków co do centymetra nie jest ważna.
Rola obserwatora – często niedoceniana, a kluczowa
W szkoleniu żeglarskim często koncentrujemy się na tym, jak ustawić żagle, jak wykonać zwrot, jak podejść do człowieka w wodzie. Tymczasem rola obserwatora jest równie ważna jak manewr wykonany przez sternika. To właśnie on umożliwia dokładne i szybkie odnalezienie osoby za burtą – szczególnie w trudnych warunkach, gdy czas gra na niekorzyść.
Złote zasady dla obserwatora podczas alarmu „Człowiek za burtą”
Utrzymuj ciągły kontakt wzrokowy z osobą w wodzie
Wskazuj ręką jej pozycję – nie przestawaj aż do podjęcia człowieka na pokład
Melduj o kierunku i odległości
Skup się tylko na obserwacji
Zadbaj o własne bezpieczeństwo na pokładzie
Pamiętaj – podczas każdego rejsu przećwicz i przypomnij sobie i załodze procedurę w symulowanych manewrach „Człowieka za burtą”. To jedno z tych zadań, w których nie ma miejsca na błędy.